Хууль санаачлагч нар
 Монгол Улсын Засгийн газар
Боловсруулж буй
Өргөн баригдсан
Хэлэлцэх эсэх
Ажлын хэсэг
Анхны хэлэлцүүлэг
Эцсийн хэлэлцүүлэг
Батлах.

Монгол Улсын хууль

2023 ОНЫ 11-Р САРЫН 30 ӨДӨР
УЛААНБААТАР

Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын тухай хуулийн төсөл

НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ
1 дүгээр зүйл.Хуулийн зорилт
1.1.Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт ургамлын эрүүл мэндийг хамгаалах замаар хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, худалдааг дэмжих, байгалийн тэнцвэрт байдлыг хадгалахад оршино.
2 дугаар зүйл.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын хууль тогтоомж
2.1.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Тариалангийн тухай хууль, Байгалийн ургамлын тухай хууль, Ойн тухай хууль, Амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт, шалгалтын тухай хууль, Химийн хорт болон аюултай бодисын тухай хууль, энэ хууль болон эдгээртэй нийцүүлэн гаргасан бусад хууль тогтоомжоос бүрдэнэ.
3 дугаар зүйл.Хуулийн үйлчлэх хүрээ
3.1.Ургамлын хөнөөлт организмын гаралт, тархалтаас сэргийлэх, хамгаалах үйл ажиллагаанд энэ хууль үйлчилнэ.
3.2.Байгалийн ургамал, түүний олон янз байдлыг хамгаалах, нөөцийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээхтэй холбогдсон харилцааг энэ хуулиар зохицуулахгүй.
3.3.Ургамал, ургамлын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний импорт, экспорт, ре-экспорт, дамжин өнгөрөх асуудлыг Амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт, шалгалтын тухай хуулиар зохицуулна.
4 дүгээр зүйл.Хуулийн нэр томъёо
4.1.Энэ хуульд хэрэглэсэн дараах нэр томъёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:
4.1.1.“ургамал” гэж амьд ургамал, түүний үр, суулгац, үр хөврөл, бусад эд эрхтэнг;
4.1.2."ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн" гэж ургамлын боловсруулаагүй түүхий эд болон шинж чанар, боловсруулалтын онцлогоос хамаарч хөнөөлт организм нэвтрэх, тархах эрсдэлийг үүсгэж болзошгүй боловсруулсан бүтээгдэхүүнийг;
4.1.3.“хөнөөлт организм” гэж ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүнд хөнөөл учруулдаг ургамал, амьтны, эсхүл эмгэг төрүүлэгчийн аливаа зүйл, омог, биологийн төрөл зүйлийг;
4.1.4.“хорио цээртэй хөнөөлт организм” гэж Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт илрээгүй боловч хил дамнан орж ирж аюул учруулж болзошгүй, эсхүл илэрсэн ч өргөн тархаагүй, эрсдэл, нөлөөллийг бууруулах арга нь тодорхой, энэ хуулийн 4.1.12-т заасан эрсдэлийн шинжилгээгээр эдийн засгийн хохирол учруулж болзошгүй нь тогтоогдсон хөнөөлт организмыг;
4.1.5.“гоц хөнөөлт организм” гэж эдийн засаг, байгаль, нийгэмд үзүүлэх сөрөг нөлөө ихтэй болох нь энэ хуулийн 4.1.12-т заасан эрсдэлийн шинжилгээгээр тогтоогдсон хорио цээртэй хөнөөлт организмыг;
4.1.6.“зохицуулалттай хорио цээргүй хөнөөлт организм” гэж Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт өргөн тархсан, урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх арга нь тодорхой, энэ хуулийн 4.1.12-т заасан эрсдэлийн шинжилгээгээр эдийн засгийн хохирол багатай нь тогтоогдсон хөнөөлт организмыг;
4.1.7.“ургамлын эрүүл мэнд” гэж ургамлын хөнөөлт организмгүй байдлыг;
4.1.8.“ургамлын эрүүл мэндийг хамгаалах” гэж ургамлын хөнөөлт организмын гаралт, тархалтаас урьдчилан сэргийлэх, эдийн засгийн хор хөнөөлийг бууруулах, хөнөөлт организмгүй байдлыг тогтоох цогц үйл ажиллагааг;
4.1.9.“ургамлын эрүүл ахуйн үзлэг” гэж улсын байцаагчаас ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн, бусад зохицуулалттай эд, материалд хөнөөлт организм байгаа эсэх болон эрүүл ахуйн шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг тогтоох үйл ажиллагааг;
4.1.10."зохицуулалттай эд, материал" гэж хөнөөлт организмыг тээх, эсхүл дамжин тархаах эрсдэлтэй ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн, тэдгээрийг үйлдвэрлэх, хадгалах, тээвэрлэх, худалдаалахад ашиглах сав, баглаа боодол, ачаа тээш, тээврийн хэрэгсэл, хүн, хөрс, өөр бусад организм зэрэг ургамлын эрүүл мэндийг хамгаалах арга хэмжээ авах шаардлагатай бүх төрлийн эд материалыг;
4.1.11.“ургамал хамгаалал” гэж ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүнийг хамгаалах зорилгоор хөнөөлт организмыг илрүүлэх, гаралт, тархалтыг хязгаарлах, тэмцэх үйл ажиллагааг;
4.1.12.“эрсдэлийн шинжилгээ” гэж тухайн илэрсэн организмыг биологийн болон бусад шинжлэх ухааны судалгаа, эдийн засгийн нотолгоонд үндэслэн эдийн засаг, байгаль, нийгэмд үзүүлэх нөлөөлөл, хөнөөлийн түвшин, түүний эсрэг хэрэгжүүлэх арга хэмжээг тодорхойлох үйл ажиллагааг;
4.1.13.“хорио цээртэй хөнөөлт организмгүй газар нутаг” гэж хөнөөлт организмгүй болохыг тандан судалж тогтоох, хянах, тэмцэх, устгах арга хэмжээ хэрэгжүүлдэг болохыг эрх бүхий байгууллагаас тодорхойлсон газар нутаг, эсхүл зарим хэсэг нутгийг;
4.1.14.“мэргэжлийн байгууллага” гэж хөнөөлт организм гарсан, тархсан тохиолдолд ариутгал, халдваргүйжүүлэлт, устгал хийх аж ахуйн нэгжийг;
4.1.15."ургамал хамгааллын бүтээгдэхүүн" гэж хөнөөлт организмтай тэмцэхэд хэрэглэх химийн болон биологийн гаралтай бүтээгдэхүүнийг.
5 дугаар зүйл.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалах үйл ажиллагаанд баримтлах зарчим
5.1.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалах үйл ажиллагаанд дараах зарчмыг баримтална:
5.1.1.шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хөгжүүлэх;
5.1.2.хөнөөлт организмын эрсдэлийн шинжилгээнд суурилсан байх;
5.1.3.хүн, амьтан, хүрээлэн буй орчинд хамгийн бага эрсдэлтэй тэмцэх аргыг хэрэглэж, химийн пестицидийн хэрэглээг бууруулах;
5.1.4.мэдээлэл солилцох болон ил тод, ил ялгаварлах байдлыг хангах;
5.1.5.ургамал, ургамлын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний худалдааны хориг саадыг арилгахад чиглэх.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ УРГАМЛЫН ХӨНӨӨЛТ ОРГАНИЗМ
6 дугаар зүйл. Хөнөөлт организм
6.1.Ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага энэ хуулийн 14 дүгээр зүйлд заасан тандан судалгаа хийсний үндсэн дээр хөнөөлт организмыг дор дурдсанаар ангилж, тэдгээрийн жагсаалтыг батална:
6.1.1.хорио цээртэй хөнөөлт организмын жагсаалт;
6.1.2.зохицуулалттай хорио цээргүй хөнөөлт организмын жагсаалт.
6.2.Хорио цээртэй хөнөөлт организмын жагсаалтад тухайн хөнөөлт организм нь гоц хөнөөлтэй эсэхийг тэмдэглэнэ.
6.3.Албан ёсны сорилт, туршилт, шинжлэх ухаан, сургалтын зорилгоор, сорт сонгох, бүтээхэд ашиглахаас бусад тохиолдолд хөнөөлт организмыг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт нэвтрүүлэх, нутаг дэвсгэрийн дотор нүүлгэн шилжүүлэх, хадгалах, үржүүлэх, тараахыг хориглоно.
6.4.Энэ хуулийн 6.1-д заасан хөнөөлт организмтой тэмцэх арга хэмжээний зааврыг эдийн засгийн хөнөөлийн босго, түвшингийн хамт хөнөөлт организмын зүйл тус бүрээр холбогдох эрдэм шинжилгээний байгууллага батлан мэдээллийн санд байршуулна.
7 дугаар зүйл.Хорио цээртэй хөнөөлт организмыг мэдэгдэх, баталгаажуулах
7.1.Хорио цээртэй хөнөөлт организмын гэнэтийн олшролт илэрвэл холбогдох этгээд ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагад нэн даруй мэдэгдэнэ.
7.2.Ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага энэ хуулийн 7.1-д заасан мэдэгдлийг хүлээн авсны дараа хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн эд зүйл, нутаг дэвсгэрээс дээж авч, лабораторийн шинжилгээний дүнд үндэслэн албан ёсоор баталгаажуулна.
7.3.Энэ хуулийн 7.2-т заасан баталгаажуулах үйл явцтай зэрэгцэн хорио цээртэй хөнөөлт организм тархах эрсдэлийг арилгах зорилгоор энэ хуулийн 8.1-д заасан этгээд ургамлын эрүүл мэндийг хамгаалах арга хэмжээг авна.
7.4.Хорио цээртэй хөнөөлт организм албан ёсоор баталгаажсан тохиолдолд нийтэд болон олон улсын холбогдох байгууллагад мэдээлнэ.
8 дугаар зүйл.Хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн тохиолдолд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ
8.1.Илэрсэн хорио цээртэй хөнөөлт организм тархахаас сэргийлэх зорилгоор энэ хуулийн 6.4-т заасан зааврын дагуу дор дурдсан этгээд хяналт хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллагын улсын байцаагчийн хяналтан дор шуурхай хариу арга хэмжээг авна:
8.1.1.тариалангийн талбай, түүний ойн зурвас, хүлэмж, зоорь, агуулахад тариалангийн үйлдвэрлэл эрхлэгч;
8.1.2.бэлчээр, хадлангийн болон ойн сан бүхий газар, ногоон байгууламжид тухайн нутаг дэвсгэрийн Засаг дарга.
8.2.Ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага илэрсэн хорио цээртэй хөнөөлт организм тархахаас сэргийлэх арга хэмжээний мэдээллийг энэ хуулийн 26.1-д заасан мэдээллийн санд оруулна.
8.3.Хорио цээртэй хөнөөлт организмтой болох нь тогтоогдсон бол ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн болон бусад зохицуулалттай эд зүйлийг зах зээлээс холбогдох этгээд нэн даруй татах, холбогдох арга хэмжээг авах үүрэгтэй.
9 дүгээр зүйл.Ургамлын хорио цээр тогтоох, мэдээлэх
9.1.Хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн үед доор дурдсан албан тушаалтан, байгууллага голомтын бүсийн хилийн зааг болон хорио цээрийн дэглэмийг тогтоож, цуцална:
9.1.1.хорио цээртэй хөнөөлт организмын тархалт нэг сум, дүүргийн нутаг дэвсгэрийг хамарсан, эсхүл хөнөөлт организмын голомтыг нэгтгэх нөхцөл үүсээгүй бол тухайн орон нутаг дахь хяналт хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллагын улсын байцаагчийн дүгнэлтийг үндэслэн сум, дүүргийн Засаг дарга;
9.1.2.хоёр буюу түүнээс дээш сум, дүүргийн нутаг дэвсгэрийг хамарсан бол тухайн орон нутаг дахь хяналт хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллагын улсын байцаагчийн дүгнэлтийг үндэслэн аймаг, нийслэлийн Засаг дарга;
9.1.3.хөнөөлт организмын тархалт төмөр зам, олон улсын нисэх буудал, хилийн боомт, хилээр дамжин өнгөрүүлэх цэгийг хамарсан, эсхүл хоёр буюу түүнээс дээш аймгийн нутаг дэвсгэр дэх голомтыг нэгтгэх нөхцөл үүссэн бол хяналт хэрэгжүүлэх эрх бүхий төрийн захиргааны төв байгууллагын салбарын улсын ерөнхий байцаагчийн дүгнэлт, ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын саналыг үндэслэн Засгийн газар.
9.2.Хорио цээр тогтоох үйл ажиллагаанд энэ хуулийн 20.1.4-т заасан журмыг мөрдөнө.
9.3.Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал нутаг дэвсгэртээ хэрэгжүүлэх ургамал хамгаалал, хорио цээрийн арга хэмжээ, тэдгээртэй холбогдон гарах зардлыг баталж, биелэлтэд хяналт тавина.
9.4.Холбогдох шатны Засаг дарга тухайн нутаг дэвсгэрт хорио цээр тогтоосон тухай шийдвэрээ ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагад мэдэгдэж, нийтэд зарлан мэдээлнэ.
9.5.Засгийн газрын шийдвэрээр хорио цээр тогтоосон бол ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага нийтэд зарлан мэдээлнэ.
10 дугаар зүйл.Хорио цээр тогтоосон нутаг дэвсгэрт тавигдах шаардлага
10.1.Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга холбогдох байгууллагатай хамтран хөнөөлт организмын төрлөөс хамааран хорио цээр тогтоосон нутаг дэвсгэрийн зааг, уг бүсэд гаднаас орох, гарах хяналтын цэг, дамжин өнгөрөх зурвасын чиглэлийг тогтоож, анхааруулсан тэмдэг тавьж, харуул хамгаалалт ажиллуулна.
10.2.Хорио цээр тогтоосон нутаг дэвсгэрт орох, гарах хяналтын цэг дээр ариутгал, халдваргүйжүүлэлт хийх, хүний болон тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг хянах ажлыг сум, дүүргийн Засаг дарга зохион байгуулна.
10.3.Энэ хуулийн 10.2-т заасан цэгт хяналтын байгууллагын хяналтан дор мэргэжлийн байгууллага ариутгал, халдваргүйжүүлэлт, устгалыг хийнэ.
11 дүгээр зүйл.Хорио цээрийн үед хэрэгжүүлэх арга хэмжээ
11.1.Хорио цээр тогтоосон нутаг дэвсгэрт тухайн шатны Засаг дарга дараах арга хэмжээг зохион байгуулна:
11.1.1.хорио цээртэй хөнөөлт организмын төрөл, зүйлийг тодорхойлох, голомт, тархалтыг тогтоох, хязгаарлах, устгах;
11.1.2.хорио цээр тогтоосон нутаг дэвсгэр, хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн байгууламжид ариутгал, халдваргүйжүүлэлт хийх;
11.2.Хорио цээр тогтоосон үед авах арга хэмжээнд шаардагдах зардлыг энэ хуулийн 9.1.1, 9.1.2-т заасан тухайн шатны Засаг дарга, 9.1.3-д зааснаар хорио цээр тогтоох тохиолдолд Засгийн газар тус тус шийдвэрлэнэ.
12 дугаар зүйл.Ариутгал, халдваргүйжүүлэлт, устгал хийх
12.1.Хорио цээр тогтоосон нутаг дэвсгэрт ажиллаж байгаа мэргэжлийн байгууллага нь хөнөөлт организмын төрөлд тохируулан энэ хуулийн 6.5-т заасан зааврын дагуу ариутгал, халдваргүйжүүлэлт, устгал хийнэ.
12.2.Ариутгал, халдваргүйжүүлэлт, хөнөөлт организмын голомтыг устгах үйл ажиллагааг голомт бүхий талбай, тээврийн хэрэгсэл, барилга байгууламж, агуулах, зоорь, хүлэмж, ил талбай, үтрэм, бусад зориулалтын хэрэгсэл, голомтод орсон хүний хувцас, хэрэгсэл, бусад эд зүйлсэд хийнэ.
13 дугаар зүйл.Ургамлын хорио цээрийг сунгах, цуцлах
13.1.Тухайн нөхцөл байдлаас шалтгаалан холбогдох хяналтын байгууллага, ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага хорио цээрийн хугацааг сунгах, эсхүл цуцлах тухай дүгнэлт, саналыг хорио цээр тогтоосон байгууллагад хүргүүлж шийдвэрлүүлнэ.
13.2.Хорио цээрийг сунгасан, цуцалсан бол энэ хуулийн 20.1.4-т заасан журмын дагуу ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагад мэдэгдэж, нийтэд зарлан мэдээлнэ.
14 дүгээр зүйл.Хорио цээртэй хөнөөлт организмын тандан судалгаа
14.1.Хорио цээртэй хөнөөлт организмын илрэх цаг хугацаанд эрсдэлийн шинжилгээнд суурилан тандан судалгааг хийнэ.
14.2.Хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн, эсхүл хөнөөлт организмын шинж тэмдэг илэрсэн бүх байршилд тандан судалгааг хийнэ.
14.3.Байгаль, цаг уурын нөхцөл байдлаас шалтгаалан холбогдох эзэн төрөл зүйл байхгүй нь нотлогдсон байршилд тандан судалгааг хийх шаардлагагүй.
Тайлбар: “эзэн төрөл зүйл” гэж тухайн хөнөөлт организмд өртдөг ургамлын төрөл, зүйлийг ойлгоно.
14.4.Хөнөөлт организмын тандан судалгаанд шинжлэх ухаан болон технологийн нотлох баримт, бусад шаардлагатай мэдээллийн эх үүсвэрийг ашиглана.
14.5.Энэ хуулийн 14.2-т заасан байршилд тандан судалгааг 5-7 жилийн хугацаанд үргэлжлүүлэн хийнэ.
15 дугаар зүйл.Гоц хөнөөлт организмын бэлэн байдлын төлөвлөгөө
15.1.Энэ хуулийн 6.2-т заасан гоц хөнөөлт организм тус бүрээр бэлэн байдлын төлөвлөгөөг хөдөө аж ахуйн болон онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн хамтран батална.
15.2.Бэлэн байдлын төлөвлөгөөг гоц хөнөөлт организмын сэжигтэй тохиолдол илэрсэн, албан ёсоор баталгаажсан тохиолдолд ашиглана.
15.3.Бэлэн байдлын төлөвлөгөө дор дурдсан агуулгатай байна:
15.3.1.удирдлага, зохион байгуулалт, эрсдэлийн удирдлага, салбар хоорондын үйл ажиллагааны уялдаа холбоо, зарлан мэдээлэх;
15.3.2.илэрсэн гоц хөнөөлт организмын төрөл, зүйлийг тодорхойлох, голомт, тархалтын хүрээг тогтоох, үнэлэх, хязгаарлах, устгах;
15.3.3.хүн, мал, амьтан, тээврийн хэрэгслийн шилжилт, хөдөлгөөний хяналт, хорио цээр, хязгаарлалтын дэглэм;
15.3.4.газар дээрх ургамлын эрүүл ахуйн үзлэг хийх, дээж авах, лабораторийн шинжилгээ хийх арга зүй;
15.3.5.цаашид шаардлагатай хамгийн бага нөөцийг тодорхойлох;
15.3.6.устгал, цэвэрлэгээ, ариутгал, халдваргүйжүүлэлт;
15.3.7.нийтэд зориулсан мэдээлэл, сургалт.
15.4.Биологи болон эзэн төрөл зүйл нь төстэй хэд хэдэн гоц хөнөөлт организмын бэлэн байдлын төлөвлөгөөг нэгтгэж гаргаж болно. Энэ тохиолдолд бэлэн байдлын төлөвлөгөө нь тэдгээр хөнөөлт организмын нийтлэг шинжид зориулсан болон тухайн хөнөөлт организмын онцлог шинжид тохирсон тусгайлсан хэсэгтэй байна.
15.5.Энэ хуулийн 6.1.1-т заасан жагсаалтад шинээр гоц хөнөөлт организм нэмэгдсэн тохиолдолд жагсаалтад орсноос хойш 1 жилийн дотор түүнтэй тэмцэх бэлэн байдлын төлөвлөгөөг гаргана.
15.6.Бэлэн байдлын төлөвлөгөөг батлагдсан тухай бүр холбогдох байгууллагад мэдээлнэ.
15.7.Гоц хөнөөлт организмтой тэмцэх нарийвчилсан төлөвлөгөөг ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага баталж, харьяалах аймаг, нийслэлийн Засаг даргаар дамжуулан холбогдох этгээдэд хүргүүлнэ.
15.8.Нарийвчилсан төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга харьяалах нутаг дэвсгэртээ зохион байгуулна.
15.9.Нарийвчилсан төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх явцад хяналтын байгууллага хяналт тавьж ажиллана.
16 дугаар зүйл.Хорио цээртэй хөнөөлт организмгүй байдлыг тодорхойлох
16.1.Тандан судалгааны дүнг үндэслэн хорио цээртэй хөнөөлт организмгүй байдлыг аймаг, нийслэлийн хэмжээнд ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага, сум, дүүрэг, аж ахуйн нэгжийн хэмжээнд аймаг, нийслэлийн Засаг дарга тус тус тогтоож, цуцална.
16.2.Хорио цээртэй хөнөөлт организм илрээгүй газар нутагт тавигдах шаардлага, газар нутгийг тогтоох, цуцлах журмыг Олон улсын ургамал хамгааллын конвенцийн холбогдох стандартад нийцүүлэн хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
17 дугаар зүйл.Зохицуулалттай хорио цээргүй хөнөөлт организмын тархалтын зураглал
17.1.Зохицуулалттай хорио цээргүй хөнөөлт организмын тархалтын зураглалыг сум, дүүрэг, аймаг, нийслэл, бүс, улсаар ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага гаргана.
17.2.Тархалтын зураглалыг үндэслэн зохицуулалттай хорио цээргүй хөнөөлт организмаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга тухайн орон нутагтаа төлөвлөж хэрэгжүүлнэ.
18 дугаар зүйл.Ургамал хамгаалах цогц арга
18.1.Хөнөөлт организм гарах, тархахаас урьдчилан сэргийлэх, түүнтэй тэмцэхийн тулд биологи, физик-механик, ургамлын селекци, агротехнологи, химийн аргуудаас дангаар нь, эсхүл хослуулах замаар ургамал хамгаалах цогц аргыг хэрэглэнэ.
18.2.Энэ хуулийн 18.1-д заасан ургамал хамгаалах цогц аргыг хэрэгжүүлэх зөвлөмжийг эрдэм шинжилгээний байгууллага гаргана.
18.3.Хөнөөлт организм гарах, тархахаас урьдчилан сэргийлэх, түүнтэй тэмцэхдээ ургамал хамгаалах цогц аргыг дор дурдсан байгууллага хариуцан зохион байгуулна:
18.3.1.тариалангийн талбай, түүний ойн зурвас, хүлэмж, зоорь, агуулахад тариалангийн үйлдвэрлэл эрхлэгч;
18.3.2.бэлчээр, ногоон байгууламжид тухайн шатны Засаг дарга;
18.3.3.ойд байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага.
19 дүгээр зүйл.Ургамал хамгааллын бүтээгдэхүүн
19.1.Хөнөөлт организмтай тэмцэхэд Монгол Улсад хэрэглэхийг зөвшөөрсөн пестицид ашиглаж болно.
19.2.Энэ хуулийн 19.1-д заасан пестицидийг ашиглан ургамлын хөнөөлт организмтой тэмцэх тохиолдолд тухайн пестицидийн нэр, төрөл, хэмжээ, хор аюулын лавлах мэдээлэл, ашиглах зориулалтын талаар үйлдвэрлэгч, эсхүл албан ёсны борлуулагчаас дагалдуулсан, эсхүл эрдэм шинжилгээний байгууллагаас баталсан технологийн зааврыг зөрчихийг хориглоно.
19.3.Энэ хуулийн 19.1-д заасан пестицидийг ашиглан ургамлын хөнөөлт организмтай тэмцсэн талбайд тухайн пестицидийн задралын хугацаа дуусаагүй байхад аж ахуйн болон бусад үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно.
19.4.Тариалангийн талбай, хүлэмж, зоорь, агуулах, бэлчээр, ойд хөнөөлт организмтай тэмцэхдээ химийн болон цацрагийн аргыг сонгосон тохиолдолд пестицидтэй ажиллах талаарх сургалтад хамрагдсан иргэн, хуулийн этгээдээр гүйцэтгүүлнэ.
19.5.Энэ хуулийн 19.4-т заасан сургалтыг салбарын төрийн бус байгууллага зохион байгуулж болно.
19.6.Пестицидийг турших, бүртгэх, ашиглах, импортлох, худалдах, устгах болон сав баглаа боодлыг эгүүлэн татах, устгахтай холбогдсон харилцааг Химийн хорт болон аюултай бодисын тухай хуулиар зохицуулна.
19.7.Биологийн гаралтай бэлдмэл, ашигт организмыг турших, бүртгэх, ашиглах, импортлох, худалдаалахтай холбогдсон журмыг хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
19.8.Ургамал хамгааллын бүтээгдэхүүнийг импортлох, худалдаалах тусгай зөвшөөрлийг олгох, сунгах, хүчингүй болгохтой холбогдсон харилцааг Зөвшөөрлийн тухай хуулиар зохицуулна.
19.9.Ургамал хамгааллын бүтээгдэхүүнийг импортлох, худалдаалах тусгай зөвшөөрөл хүсэгч нь Зөвшөөрлийн тухай хуулийн 5.1 дүгээр зүйлд зааснаас гадна дор дурдсан нэмэлт баримт бичгийг тусгай зөвшөөрлийн цахим системд илгээнэ:
19.9.1.хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ;
19.9.2.эрхлэх үйлдвэрлэл, үйлчилгээний төрөл, хугацааг тодорхой тусгасан өргөдөл;
19.9.3.Химийн хорт болон аюултай бодисын тухай хуулийн 17.1-т заасан эрсдэлийн үнэлгээний дүгнэлт;
19.9.4.ургамал хамгааллын бүтээгдэхүүнийг худалдаалах байр, хадгалах агуулахад хийсэн байгаль орчны ерөнхий үнэлгээний дүгнэлт;
19.9.5.энэ хуулийн 19.7.4-т заасан тайлангийн дүгнэлтээр нарийвчилсан үнэлгээ хийлгэх шаардлагатай гэж үзсэн тохиолдолд байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээний дүгнэлт;
19.9.6.химийн бодисын сав, баглаа, боодлыг устгах, дахин боловсруулах үйлдвэртэй байгуулсан гэрээ.
19.10.Энэ хуулийн 19.9-д заасан худалдаалах үйл ажиллагаанд цахим болон биет худалдаа хамаарна.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ УРГАМЛЫН ЭРҮҮЛ МЭНД, УРГАМАЛ ХАМГААЛЛЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД ОРОЛЦОГЧИЙН ЧИГ ҮҮРЭГ
20 дугаар зүйл.Засгийн газрын бүрэн эрх
20.1.Засгийн газар ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
20.1.1.ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн, зохицуулалттай эд, материалыг улсын хилээр нэвтрүүлэх боомтыг тогтоох;
20.1.2.улсын хилийн боомт дээр ургамлын хорио цээрийн лаборатори, байгууламж, ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын саналыг үндэслэн орон нутагт ургамлын хорио цээрийн лаборатори бүхий байнгын ажиллагаатай хорио цээрийн хяналтын цэг байгуулах;
20.1.3.энэ хуульд заасны дагуу ургамлын хорио цээр тогтоох, цуцлах;
20.1.4.ургамлын хорио цээр тогтоосон үед баримтлах журмыг батлах;
20.1.5.гадаад орон, олон улсын холбогдох байгууллагатай ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын талаар хамтран ажиллах гэрээ, хэлэлцээр байгуулах;
20.1.6.хуульд заасан бусад.
21 дүгээр зүйл.Төрийн захиргааны төв байгууллагын бүрэн эрх
21.1.Хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
21.1.1.Засгийн газрын эрх олгосноор гадаад улс, олон улсын байгууллагатай ургамлын эрүүл ахуй, хорио цээрийн талаар хамтран ажиллах тухай гэрээ, хэлэлцээр байгуулах;
21.1.2.ургамал хамгааллын бүтээгдэхүүнийг импортлох, худалдаалах тусгай зөвшөөрөл олгох, сунгах, түдгэлзүүлэх, цуцлах;
21.1.3.ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын талаарх хууль тогтоомж, тогтоол, шийдвэр, захиргааны хэм хэмжээний акт, стандартын хэрэгжилтэд хяналт шалгалтыг зохион байгуулах;
21.1.4.салбарын хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, үр дүнд дүн шинжилгээ хийх, боловсронгуй болгох, эрсдэлд суурилсан хяналт шалгалтын бодлогыг тодорхойлох, төлөвлөх, хэрэгжилтийг хангуулах.
22 дугаар зүйл.Ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагын бүрэн эрх
22.1.Ургамал хамгааллын олон улсын конвенциор хүлээсэн үүргийн дагуу хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний эрхлэх асуудлын хүрээнд ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага ажиллана.
22.2.Ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
22.2.1.ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалах үйл ажиллагааг нэгдсэн удирдлага, зохион байгуулалт, арга зүйгээр хангах;
22.2.2.ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалалтай холбоотой олон улсыг хамарсан цахим системд нэгдэх, харилцан мэдээлэл солилцох;
22.2.3.ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын сургалтыг эрдэм шинжилгээний байгууллагатай хамтран зохион байгуулах;
22.2.4.ургамлын эрүүл ахуйн үзлэг хийж, дүгнэлт гаргах;
22.2.5.ургамлын хөнөөлт организмын гаралт, тархалт, урьдчилан сэргийлэх болон тэмцэх арга хэмжээний талаар холбогдох этгээдэд мэдээлэх;
24.2.6.Тариалангийн тухай хуулийн 23.3-т заасан мэдээллийн санд ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын дэд санг бий болгож, хэвийн үйл ажиллагааг хангах;
22.2.7.ургамлын хорио цээртэй хөнөөлт организмын тандан судалгааг эрдэм шинжилгээ, сургалт, судалгааны байгууллагаар гүйцэтгүүлэх;
22.2.8.хорио цээртэй хөнөөлт организмгүй байдлыг тогтоох;
22.2.9.экспортлох ургамал, ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн, зохицуулалттай бусад эд, материалд ургамлын хорио цээрийн гэрчилгээг импортлогч орны шаардлагад нийцүүлэн олгох;
22.2.10.Амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг улсын хилээр нэвтрүүлэх үеийн хорио цээрийн хяналт, шалгалтын тухай хуулийн 26.4-т заасан мэргэжлийн багийн дүгнэлтийг үндэслэн зохицуулалттай эд, материалыг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оруулахаас өмнө импортын мэдэгдэл олгох;
22.2.11.ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын үйл ажиллагаанд оролцогчдыг бүртгэх;
22.2.12.хуульд заасан бусад.
22.3.Ургамал хамгааллын мэргэжлийн байгууллагад тавигдах шаардлага, түүнийг бүртгэхтэй холбогдсон журмыг хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
23 дугаар зүйл.Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрх
23.1.Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
23.1.1.Тухайн шатны Засаг даргын өргөн мэдүүлсний дагуу нутаг дэвсгэртээ хэрэгжүүлэх ургамал хамгаалал, хорио цээрийн арга хэмжээ, тэдгээртэй холбогдон гарах зардлыг батлах, биелэлтэд хяналт тавих;
23.1.2.ургамлын хөнөөлт организмын тархалт, олшролтын төлөв байдал, тэдгээртэй тэмцэх арга хэмжээний талаарх Засаг даргын тайланг хэлэлцэх;
23.1.3.хуульд заасан бусад.
24 дүгээр зүйл.Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг даргын бүрэн эрх
24.1.Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг дарга ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын талаар дараахь бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
24.1.1.хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн үед харьяалах нутаг дэвсгэртээ ургамлын хорио цээрийн хяналтын цэг байгуулах;
24.1.2.хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газрыг өмчилж, эзэмшиж, ашиглаж байгаа иргэн, хуулийн этгээдийн ургамал, хамгааллын талаар хүлээсэн үүргийн биелэлтэд хяналт тавьж, зөрчлийг арилгуулах;
24.1.3.ургамлын хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн тохиолдолд энэ хуульд өөрөөр заагаагүй бол хяналт хэрэгжүүлэх эрх бүхий байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэн нутаг дэвсгэртээ ургамлын хорио цээр тогтоох, цуцлах;
24.1.4.хуульд заасан бусад.
25 дугаар зүйл.Иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, үүрэг
25.1.Иргэн, хуулийн этгээд нь ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалын талаар дараахь эрх эдэлж, үүрэг хүлээнэ:
25.1.1.ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага болон эрдэм шинжилгээний байгууллагаас ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалахтай холбогдсон мэдээлэл, зөвлөгөө авах, хэрэгжүүлэх;
25.1.2.ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалах үйл ажиллагааны талаар эрх бүхий байгууллагаас гаргасан дүгнэлт, арга хэмжээний талаар тайлбар шаардах, гомдол гаргах;
25.1.3.ашиглаж, эзэмшиж, эсхүл өмчилж байгаа бэлчээр, тариалангийн талбай, хүлэмжид хөнөөлт организмын гэнэтийн олшролт илэрвэл тухайн сум, дүүргийн Засаг даргын тамгын газарт нэн даруй мэдэгдэх;
25.1.4.ургамал, түүний гаралтай хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг хураах, савлах, тээвэрлэх, хадгалах, худалдах тохиолдолд Тариалангийн тухай хуулийн 23.3-т заасан мэдээллийн сангаас бүтээгдэхүүний гарал үүслийн гэрчилгээ авах.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ БУСАД ЗҮЙЛ
26 дугаар зүйл.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын мэдээллийн сан
26.1.Ургамал хамгааллын асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллага ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын мэдээллийн сан /цаашид “мэдээллийн сан” гэх/ бий болгож, хэвийн үйл ажиллагааг хангаж ажиллана.
26.2.Мэдээллийн санд ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгаалах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх байгууллага болон холбогдох бусад этгээд мэдээлэл оруулах, мэдээлэл солилцох нөхцөл бүрдүүлсэн байна.
26.3.Мэдээллийн сан бүрдүүлэх, ашиглах журмыг хөдөө аж ахуйн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.
26.4.Мэдээллийн санд бүртгэгдсэн мэдээллээс нууцад хамаарахаас бусад мэдээлэл нь нийтэд нээлттэй байна.
27 дугаар зүйл.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын үйл ажиллагааны санхүүжилт
27.1.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын үйл ажиллагааны зардлыг улсын төсвөөс болон иргэн, хуулийн этгээдээс санхүүжүүлнэ.
27.2.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын үйл ажиллагааны дараахь зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ:
27.2.1.хорио цээртэй болон гоц хөнөөлт организмын тандан судалгаа хийх зардал;
27.2.2.бэлчээрийн хөнөөлт организмтой тэмцэх ургамал хамгааллын бүтээгдэхүүний зардал;
27.2.3.хорио цээртэй хөнөөлт организм илэрсэн үед түүнтэй тэмцэх арга хэмжээний зардал;
27.2.4.Энэ хуулийн 26.1-д заасан мэдээллийн санг байгуулах, түүний хэвийн үйл ажиллагааг хангах зардал.
27.3.Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын үйл ажиллагааны дараахь зардлыг орон нутгийн төсвөөс санхүүжүүлнэ
27.3.1.бэлчээрийн ургамалд ургамлын хөнөөлт организм тархаж, хөнөөл учруулах үед түүнтэй тэмцэх арга хэмжээний зардал;
27.3.2.энэ хуулийн 10.2-т заасан хорио цээрийн хяналтын цэгийн үйл ажиллагааны зардал;
27.3.3.зохицуулалттай хорио цээргүй хөнөөлт организмын жагсаалтад орсон хөнөөлт организмын гаралт, тархалт нь эдийн засгийн хөнөөлийн босгоос давсан үед тухайн шатны Засаг даргын шийдвэрээр голомтыг устгах, хяналтад авах арга хэмжээний зардал.
27.4.Тариалангийн талбай болон хүлэмжинд ургамлын хөнөөлт организмаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх үйл ажиллагааны зардлыг тариалангийн үйлдвэрлэл эрхлэгч иргэн, хуулийн этгээд хариуцна.
27.5.Ургамлын эрүүл мэндийг хамгаалах үйл ажиллагааг төлөвлөх, санхүүжүүлэх, хэрэгжүүлэх журмыг хөдөө аж ахуйн болон санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүд хамтран батална.
28 дугаар зүйл.Хууль зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
28.1.Энэ хуулийг зөрчсөн албан тушаалтны үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжгүй бол Төрийн албаны тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.
28.2.Энэ хуулийг зөрчсөн хүн, хуулийн этгээдэд Эрүүгийн хууль, эсхүл Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.


ТӨСЛИЙН ФАЙЛУУД

Хуулийн төслийн цахим эх хувь
(Ургамлын эрүүл мэнд, ургамал хамгааллын тухай хуулийн төсөл.pdf)